Blog Post

News > Muxsa Aru > Jilantat siwar yapu – Del espigado trigal

Jilantat siwar yapu – Del espigado trigal

Autor: Rossemarie Caballero
Traducido al aimara por: Calixta Choque Churata

Jilantat siwar yapu

¿Kunatsa jan kunaki

tinkurxaksna niyä

jiphillanaksna qatatt’atä?

Ch’axwir laq’uxa, thuqnaqi ukat canti

chachasti jachi ukat ukhamakixi.

Mistuñani jakir jan t’ant’ampi

jan umani jan samsuñani.

janiw atipkapxaspati

kutkatir thanqhaninakaru

jiwasana marksana,

janana amayurinakaxa.

Chint’atanakawa t’aqaqti

uka thanqha wayrampi

antutapxiwa jist’antatanakaru.

Ch’axwir laq’ux manq’antiwa misk’i

kawkirinakatix jiqhatasi llaytha

laphinakapana uka jilantat siwar yapuna.

Del espigado trigal

¿Por qué sencillamente

no caemos vencidos

arrastrando nuestros intestinos

y decimos adiós?

La cigarra brinca y canta

el hombre llora y desiste.

Salgamos a vivir sin pan

ni agua ni respiración.

No podrán vencer

a los iconoclastas

de nuestra nación,

multitud sintiente.

Cadenas se rompen

a fuerza de viento

y liberan a los prisioneros.

La cigarra engulle la savia

que corre dentro de las ramitas

endebles del espigado trigal.

Kutiniña

Kutiniña uka ch’amakha utaru

jan walt’ayir llakisiyiru

ukatxa mä otoño ina panqara  

mä café jujurkirimpi,

ch’iwi makatata uka pirqanakaru,

hostia ukhamaraki janq’u laq’a.

Cigarrillon hiqap jiq’ipa

mä warmimpi mä chachampi walikipxi

utapataxa qhanampi phuqt’ata,

ukatxa tumpa qhanakiwa uka qhana lurt’atakana

dibujapxiwa mä azul laxra.

Umampi azucarampi ukatxa jayumpi,

mä jithiqtata uka munasiñana.

Sarnaqt’aña amparanakata katuntasisa jan p’inqani,

kunarsatix coloranakanïki pastu uraqisa

p’aqu ñak’utani ukatxa lart’ lart’anaka.

Wasurunäwa, ukat jichhururakïwa

Kutt’anwa sarnaqiri amparanakata katuntasita.

Makatañanïwa uka amsta

jakt’asa takt’anakasa

mä allintaña qaqawa suyistani,

morada Girnaldanaka taypina

ukhamaraki angelunaka canticonakani.

Kunarsatix arumax jist’antani punkunakapa,

sumjata janq’unakani ñak’utanakamax jalaqtaniwa

uka q’axir kunkamaxa amukt’aniwa,

naya manqhina, uthaniw mä jamach’i aparpata …

ukhamäña janipïni qhisphiyataña

munasiñan muyuskaniwa.      

 Volver

Volver al oscuro cuarto

de mimbre gris

y una flor de otoño frecuente

Humeante un café,

sombra y hiedra en los muros,

hostia y cal.

El humo fiel de un cigarrillo

una mujer y un hombre en paz

El lecho cubierto de luz,

pero penumbras en un plafón

dibujan una lengua azul.

Agua con azúcar y sal,

una grieta en la intimidad.

Paseos de la mano silvestres,

por la colorida pradera de entonces

rubio pelo y risas sueltas.

Fue ayer, y es hoy

volvemos de la mano a caminar.

Subiremos la cuesta

contando los pasos

Una tumba abierta esperará,

entre guirnaldas moradas  

y cánticos de ángelus.

Cuando la noche cierre sus puertas,

lento tu pelo cano caerá

tu voz de trino apagará,

dentro yo, un ave abandonada…

El rumbo irremisible

del amor girará.

Rossemarie Caballero Vega (Cochabamba, 1961). Novelista, poeta, editora. Autora del Diccionario de Escritoras Bolivianas. Bicentenario de Bolivia 1825- 2025. Licenciada en Francés por la Universidad Mayor de San Simón; profesora de Letras y Ajedrez; diplomada en Lengua y Literatura española e Investigación en Madrid; maestrías en Didáctica de lenguas extranjeras, y Educación socioproductiva. Creadora del Proyecto EC-B y compiladora de antologías. Ganó el Concurso de cuento Comteco, Cochabamba, 2006; Poesía y cuento, Literatura del Bicentenario de Bolivia, 2015 y 2017; mención en Premio nacional de cuento Adela Zamudio, 2008; Certamen de narrativa Tahiel, Buenos Aires, 2018. Distinguida por el Senado nacional de Bolivia, 2024; Cámara de diputados, 2023; Escribo, 2023-2024; Cámara del libro de Cochabamba, 2023-2024, entre otros.

error

Te gusta lo que ves?, suscribete a nuestras redes para mantenerte siempre informado

YouTube
Instagram
WhatsApp
Verificado por MonsterInsights